Republika Kiribati jest państwem wyspiarskim, które uzyskało niezależność w 1970 r. Jako państwo składające się z wielu wysp, charakteryzuje się ono pluralizmem zwyczajów panujących wśród poszczególnych grup ludności zamieszkujących określone wyspy. Ma to ogromne znaczenie z punktu widzenia sytuacji najbardziej bezbronnej części społeczeństwa Kiribati - dzieci.Głośnym echem medialnym odbiło się zdarzenie, do którego doszło w ubiegłym roku. W mediach społecznościowych ukazało się zdjęcie ambasadora Chin w Kiribati, który w trakcie ceremonii powitalnej na jednej z wysp przeszedł po plecach młodych osób leżących na ziemi. Obraz ten wywołał falę krytyki. Głos w sprawie zabrali przedstawiciele miejscowej ludności, którzy podkreślili, że jest to dawny zwyczaj formalnego przywitania znaczących gości. Podobny sposób przywitania i okazania szacunku ma miejsce, gdy obcokrajowiec bierze ślub z kobietą z Kiribati. Mężczyźni leżą na ziemi jako znak przywitania małżonka. Z kolei, jeśli kobieta obcokrajowiec bierze ślub z miejscowym, to jest ona niesiona przez mężczyzn. W związku z tym podkreślano, że cała sytuacja nie ma negatywnego wydźwięku i jest wyrazem miejscowych zwyczajów.Zdarzenie to jednak zwraca uwagę na znacznie poważniejszy problem, a mianowicie na sytuację nieletnich na Kiribati. Od wielu lat władze Kiribati borykają się ze zjawiskiem wykorzystywania dzieci do ciężkich prac oraz stosowania w stosunku do nich kar cielesnych. Rozwiązanie tych problemów utrudnia zakorzenione w świadomości mieszkańców Kiribati prawo zwyczajowe, niezwykle różnorodne.Trudności związane z sytuacją dzieci pojawiają się już na etapie rejestracji urodzenia dziecka. Zgodnie z prawem nieodpłatna rejestracja noworodka jest możliwa w okresie 3 miesięcy od urodzenia dziecka. Po tym terminie wymagano uiszczenia odpowiedniej opłaty. Jednakże pojawiają się głosy, że w praktyce opłaty te były pobierane nawet po 10 dniu, co prowadziło do sytuacji, w której wiele noworodków nie było zgłaszanych i tym samym nie widniało w rejestrach obywateli. Oznaczało to osłabienie ich pozycji społecznej i trudności w dochodzeniu realizacji ich praw. Sytuacja uległa jednak poprawie. W raportach organizacji międzynarodowych czytamy, że władze Kiribati dokładają starań, żeby zwiększyć rejestrację nowych urodzeń, co doprowadziło do 94% wzrostu rejestracji noworodków w zestawieniu z poprzednimi latami. Problem jednak nadal istnieje i wynika z wyspiarskiego charakteru państwa i trudną dostępnością do przedstawicieli administracji publicznej.Negatywnym zjawiskiem w Kiribati jest również wykorzystywanie dzieci do ciężkich prac. Dzieci są angażowane do niebezpiecznych prac budowlanych oraz do sprzątania ulic. W tym zakresie prawo Kiribati wymaga znaczących zmian.Kolejnym wyzwaniem dla władz Kiribati jest dopuszczalność kar cielesnych w stosunku do dzieci. Kodeks karny Kiribati w artykułach 226 -227 przewiduje odpowiedzialność karną za złe traktowanie i zaniedbywanie dzieci, ale jednocześnie pozostawia możliwość stosowania „rozsądnych kar” w stosunku do dzieci przez rodziców, opiekunów i nauczycieli. Jednocześnie w innych miejscach np. w prawie oświatowym wskutek licznych nowelizacji wprowadzono zakaz wymierzania kar cielesnych w szkołach.Z drugiej strony, kary cielesne nie są ani zakazane, ani dozwolone w przypadku nieletnich, którzy popełnili przestępstwo. Wprawdzie ustawa karna Kiribati od 2015 r., nie przewiduje kar cielesnych, jednakże w praktyce istnieje możliwość ich wymierzenia poprzez bezpośrednie stosowanie prawa zwyczajowego przy wymierzaniu kary, w tym również w stosunku do nieletnich. Mimo wielu problemów związanych z zapewnieniem praw dzieci w Kiribati władze podejmują aktywne działania legislacyjne, które są wyrazem dążeń do zapewnienia stabilnej sytuacji najmłodszych części populacji. Dzieje się to chociażby poprzez przyjęcie latach 2013 – 2014 ustaw regulujących prawa dzieci, reformę prawa karnego oraz dążenie do wyeliminowania kar cielesnych w stosunku do dzieci. Jest to jednak proces trudny i czasochłonny. Zadania nie ułatwia również ogromny wpływ prawa zwyczajowego w codziennym życiu obywateli Kiribati.LiteraturaDoherty, B., Photo of Chinese ambassador to Kiribati walking across backs of locals ‘misinterpreted’, źródło: https://www.theguardian.com/world/2020/aug/18/photo-of-chinese-ambassador-to-kiribati-walking-across-backs-of-locals-misinterpreted dostęp: 21.10.2021 r.Sheehan R., Child Welfare in the South Pacifc: Deciding Child Protection Matters Across Pasifka Nations, Int J Child Maltreat. 2021 Aug 11, 1-15.Report on Corporal punishment of children in Kiribati, End Violence Against Children, End Corporal Punishment, 02.2020; źródło: https://endcorporalpunishment.org/reports-on-every-state-and-territory/kiribati/ dostęp: 20.10.2021 r.Kodeks Karny Kiribati w języku angielskim, źródło: https://ihl-databases.icrc.org/ihl-nat/a24d1cf3344e99934125673e00508142/290ac2481f563f1cc12576d3002bafde/$FILE/Kiribati%20-%20Penal%20Code%201977.pdf dostęp: 19.10.2021 r.Źródło zdjęcia: C.C. via Flickr[1] Doktor, LL.M. Uppasalla Universitetet; ORCID:0000-0001-5314-5906
