Republika Francuska, po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, pozostaje jedyną potęgą morską w Europie. Oprócz silnej gospodarki na starym kontynencie, Francja opiera swoją siłę geopolityczną za zamorskich terytoriach, których porządek prawny oparty jest na prawie stanowionym w Paryżu. Pomimo autonomii wspólnoty zamorskiej (fr. collectivités d'outre-mer, COM), poprzednio zwanej terytoriami zamorskimi (fr. territoire d’outre mer)[1] kraje te prezentują politykę zagraniczną, a także w dużej mierze wewnętrzną, w oparciu o interesy francuskiej racji stanu. To właśnie na Pacyfiku Południowym znajdują się trzy COM: Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia oraz Wallis i Futuna. Ma to niebagatelne znaczenie w wyznaczaniu intratnych obszarów morskich, wraz z kluczowymi wyłącznymi strefami ekonomicznymi (eng. Exclusive Economic Zones, EEZs). Europejska część Francji, tzw. heksagonalna, posiada jedynie 297 123 km2 EEZs. Natomiast po zsumowaniu gigantycznych terytoriów oceanicznych łączna kwota stref ekonomicznych daje wynik prawie 11 milionów km2. Tym samym z pozycji 45 w światowym rankingu potęg morskich, Francja plasuje się na drugim miejscu, tuż za Stanami Zjednoczonymi. [2]Trudno zatem dziwić się, iż rząd francuski nie jest chętny do wyrażenia zgody na pełną autonomię, a w następstwie suwerenność Polinezji Francuskiej. Posiada ona największe EEZs spośród wszystkich COM: 4537 730 km2 (przy czym całkowity obszar morski to 4787 978 km2).[3] Powierzchnia lądowa tego kraju to 4 167 km2, które obejmują 118 wysp i atoli, spośród których jedynie 67 jest zamieszkałych. Na najliczniej zaludnionej wyspie Tahiti, gdzie znajduje się stolica Papeete, mieszka ok. 70% Francuskich Polinezyjczyków. Populacja sięga 295121 mieszkańców. Struktura etniczna oddaje fakt skolonizowania wysp w XIX wieku: Polinezyjczycy 78%, Chińczycy 12%, lokalni Francuzi 6% oraz Francuzi z metropolii 4%. Społeczność autochtoniczna wysp dopiero z czasem zyskała świadomość swoich praw, w tym prawa do samostanowienia. Kluczowym, ale i najskuteczniejszym ku temu narzędziem okazało się członkostwo stowarzyszone (niepełne) w newralgicznej organizacji regionalnej Pacific Island Forum, PIF. To właśnie dzięki międzynarodowej roli tego IGO udało się wpisać w 2013 roku Polinezję Francuską (a potem także i Nową Kaledonię) na listę nieautonomicznych terenów ONZ. Strona francuska uznała to za rażącą ingerencję w jej sprawy wewnętrzne, tym samym nigdy nie uznała obowiązywania rezolucji[4]. Trzy lata wcześniej Prezydent Nicolas Sarkozy podkreślał, że granica niepodległości względem Polinezji Francuskiej nigdy nie może być przekroczona, a tereny zamorskie są francuskie i zawsze nimi pozostaną.[5] Strona francuska przez wiele lat używała szeregu dyplomatycznych instrumentów celem ignorowania, oddalenia w czasie czy nawet spowodowania fiaska rezolucji. Australia, Nowa Zelandia, Wyspy Salomona, Nauru, Tuvalu, Vanuatu, Samoa oraz Timor Leste solidarnie poparły starania terytoriów francuskich, co należy tłumaczyć ich obawą przed radykalizacją separatystycznych dążeń frankofońskich wysp, a także wykorzystaniem niestabilności ustrojowej przez mocarstwa z Pierścienia Pacyfiku, jak Chiny czy Rosja.Nie bez znaczenia pozostaje fakt używania wysp na Pacyfiku przez rząd francuski jako swoiste laboratorium. Najlepszym tego przykładem były testy jądrowe na atolu Moruroa na Polinezji Francuskiej na przestrzeni trzech dekad, 1966-1996. Współcześnie francuskie spółki państwowe oraz prywatne korporacje wykorzystują źródła naturalne, a także zasoby ludzkie w przemyśle farmaceutycznym, energetycznym i petrochemicznym. Aktywności te zasilają budżet Paryża. Odbija się to negatywnie w poglądzie Francuskich Polinezyjczyków, którzy borykają się z dylematami socjalnymi, jak emigracja do bogatszych państw, w tym Francji heksagonalnej, przestępczość czy oddziaływanie dużych mocarstw w sprawy lokalne, głównie poprzez przekazy pieniężne.Jedyne referendum niepodległościowe odbyło się w 1958 roku, na którego podstawie włączono Polinezję Francuską do Wspólnoty Francuskiej. Drugie referendum ma odbyć się w 2020 roku. Polityczny status Polinezji Francuskiej będzie zatem zależał od postępów w debacie na poziomie regionalnym, wśród popierających jej dążenia wyspiarskich państw na Pacyfiku. Wiąże się to z wyraźnie aktywniejszym uczestnictwem Polinezji Francuskiej w regionalnych organizacjach IGO i NGO.[1] Zamiana wprowadzona nowelizacja art. 73 Konstytucji Republiki Francji z 4 października 1958 roku przeprowadzoną 27 lipca 2011 roku.[2] Maclellan N. (2018), France and the Blue Pacific, “Asia & the Pacific Policy Studies”, Vol. 5, no. 3.[3] Kalkulacje poczynione przez autorkę na podstawie: Tableau des superficies (2019): https://limitesmaritimes.gouv.fr/ressources/tableau-des-superficies [dostęp: 3.06.2020].[4] Self-determination of French Polynesia: resolution / adopted by the General Assembly A/RES/67/265 z 23 sierpnia 2013 roku.[5] N. Sarkozy, Voeux à la France d’Outre-mer, Saint Denis de la Réunion, 19.01.2010.
