Logo Thing main logo

Tag: Russia

Glosa

Tajność narady ławy przysięgłych w orzecznictwie Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej

28.03.2021

Streszczenie: Przymiot tajności narady nad wyrokiem ma zastosowanie tak wobec sądu, jak też w stosunku do ławy przysięgłych. W orzeczeniu z 7 lipca 2020 r. Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej potwierdził, że członek sądu przysięgłych nie może zostać przesłuchany na okoliczność jej przebiegu. Za zgodny z Konstytucją uznał zabraniający tego art. 56 ust. 3 Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej z 18 grudnia 2001 r. Członek ławy przysięgłych może natomiast zostać poproszony o przedstawienie informacji na temat ewentualnego czynu zabronionego popełnionego w związku z przeprowadzaną naradą ławy przysięgłych. Dochodzenie takich informacji nie odbywa się jednak w trybie odbierania zeznań od członka ławy przysięgłych i nie może ingerować w tajność narady członków ławy przysięgłych.Słowa kluczowe: niezawisłość sędziego, tajność narady ławy przysięgłych, przesłuchanie członka ławy przysięgłych, Federacja RosyjskaAbstract: The secrecy of the deliberation of a judge applies not only to the court, but also to the jury. In its decision of July 7, 2020, the Constitutional Court of the Russian Federation confirmed that a member of the jury cannot be questioned about its course. Consequently, it stated that Art. 56 sec. 3 of the Code of Criminal Procedure of the Russian Federation of December 18, 2001 is consistent with the Constitution of the Russian Federation.Key words: independence of the judge, secrecy of the jury deliberation, questioning a jury member, the Russian FederationTajność narady sędziowskiej jest jedną z procesowych gwarancji niezawisłości sędziowskiej (obok personalnych gwarancji niezawisłości sędziego). Z tego też względu od zasady tej nie dopuszcza się wyjątków. Na gruncie rosyjskiego orzecznictwa rozważane było (najpierw w trybie instancyjnej kontroli rozstrzygnięć sądu, a następnie w trybie skargi konstytucyjnej) niebagatelne ustrojowo zagadnienie, czy tajność narady ma zastosowanie tylko wobec narady sędziowskiej, czy także względem narady ławy przysięgłych? Jako zagadnienie szczegółowe analizowano problem kompetencji sądu do przesłuchania członków ławy przysięgłych na okoliczność naruszenia tajności narady ławy przysięgłych jako przesłanki, której wystąpienie w procesie powinno skutkować uchyleniem wyroku.Uchwałą z dnia 7 lipca 2020 r. (N 33-P) Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej rozstrzygnął o zgodności z Konstytucją Federacji Rosyjskiej art. 56 ust. 1 ustawy federalnej z 18 grudnia 2001 r. - Kodeks postępowania karnego Federacji Rosyjskiej. W art. 56 ust. 1 K.p.k. FR uregulowane zostało zagadnienie statusu prawnego świadka w postępowaniu karnym. Zgodnie z nim, świadkiem w postępowaniu jest osoba, która może mieć wiedzę na temat okoliczności mających znaczenie dla zbadania i rozstrzygnięcia sprawy karnej i która jest wezwana do składania zeznań, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustępie trzecim tego artykułu. Na jego podstawie nie podlega przesłuchaniu w charakterze świadka: 1) sędzia, członek ławy przysięgłych (присяжный заседатель) – na okolicznościach sprawy karnej, o których dowiedzieli się w związku z udziałem w postępowaniu w danej sprawie karnej; 2) adwokat, obrońca podejrzanego, oskarżonego – o okolicznościach, które stały mu się znane w związku ze zwróceniem się do niego o udzielenie pomocy prawnej lub w związku z jej udzieleniem, z wyjątkiem przypadków, gdy o przesłuchanie w charakterze świadka wnioskuje adwokat, obrońca podejrzanego, oskarżonego, za zgodą i w interesie podejrzanego, oskarżonego; 3) adwokat – o okolicznościach, które stały mu się znane w związku ze świadczeniem pomocy prawnej, z wyłączeniem przypadków, gdy o przesłuchanie w charakterze świadka wnosi adwokat za zgodą osoby, której udzielił pomocy prawnej; 4) duchowny – o okolicznościach, które poznał w ramach spowiedzi; 5) członek Rady Federacji, deputowany do Dumy Państwowej bez ich zgody – o okolicznościach, które stały im się znane w związku z wykonywaniem przez nich mandatu parlamentarnego; 6) funkcjonariusz organu podatkowego – na okoliczność informacji objętych tajemnicą bankową; 7) arbiter – o okolicznościach, o których dowiedział się w toku postępowania arbitrażowego; 8) Rzecznik Praw Człowieka Federacji Rosyjskiej, rzecznik praw człowieka w podmiocie Federacji Rosyjskiej bez ich zgody – o okolicznościach, które poznali w związku z pełnieniem swoich obowiązków służbowych.Wyrokiem Sądu Okręgowego w Swierdłowsku z 5 kwietnia 2018 r. R.A. Alijew został uznany za winnego zarzucanych mu czynów. Wyrok został podjęty zgodnie z werdyktem ławy przysięgłych o winie w stosunku do niego i innego oskarżonego. R. A. Alijew został uznany winnym popełnienia przestępstwa z art. 33 ust. 4 i 5 (podżeganie i współsprawstwo), 105 ust. 2 (zabójstwo) i 222 ust. 2 (nielegalne posiadanie broni przez członków grupy przestępczej) Kodeksu karnego FR. Po rozpatrzeniu sprawy w trybie apelacyjnym Kolegium Sądu do Spraw Karnych Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej w dniu 7 lutego 2019 roku utrzymało w mocy wyrok. W ramach apelacji R.A. Alijew, powołując się na pisemne wyjaśnienia, które otrzymał od kilku członków rady przysięgłych orzekających w pierwszej instancji dowodził, że w trakcie podejmowania wyroku w jego sprawie została naruszona zasada tajności narady ławy przysięgłych. Dostęp do sali obrad miały osoby nieuprawnione, jak dwaj sekretarze rozprawy sądowej, komornik sądowy (судебный пристав), rezerwowy członek ławy przysięgłych (запасной присяжный заседатель). R.A. Alijew dowodził, że z członkami ławy przysięgłych kontaktowali się biegły, świadkowie oskarżenia, poszkodowany. W trakcie dyskusji członków ławy przysięgłych nad wyrokiem komornik wniósł do sali obrad niezbadane przez sąd naboje i kule. Zagroził jednemu z przysięgłych usunięciem z ławy przysięgłych, jeśli nie zaprzestanie wyrażać opinie sprzeczne z treścią aktu oskarżenia. Skarżący dowodził, że sekretarze rozprawy sądowej przekonywali członków ławy przysięgłych, że wynik sprawy jest przesądzony, a wina oskarżonych została już ustalona prawomocnym wyrokiem zapadłym wobec osób trzecich i poganiali członków ławy przysięgłych do wydania wyroku. W dniu ogłoszenia wyroku w sali obrad ławy przebywał rezerwowy członek ławy przysięgłych.W trakcie postępowania przed Kolegium Sądowym do Spraw Karnych Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej obrońcy R. A. Alijewa wnieśli m.in. o przesłuchanie na powyższą okoliczność członków ławy przysięgłych w charakterze świadków. Sąd Najwyższy odrzucił ten wniosek dowodowy. Swoją decyzję odmowną uzasadnił, że zgodnie z art. 56 K.p.k. FR członkowie ławy przysięgłych nie podlegają przesłuchaniu w charakterze świadków. Sąd uznał także za nieudowodnione zdarzenia, na okoliczność których mieliby być przesłuchani członkowie ławy przysięgłych. W rezultacie Sąd doszedł do wniosku, że w aktach sprawy nie ma dowodów na nielegalny wpływ na członków ławy przysięgłych.R.A. Alijew, wyczerpawszy tok sądowego postępowania, na podstawie art. 125 ust. 4 Konstytucji FR, wniósł do Sądu Konstytucyjnego FR skargę konstytucyjną na naruszenie jego konstytucyjnych praw. Zaskarżył niezgodność art. 56 ust. 3 K.p.k. FR, na podstawie którego sąd, rozstrzygający w jego sprawie, odrzucił wniosek dowodowy o przesłuchanie członków ławy przysięgłych w charakterze świadków na okoliczność naruszenia tajemnicy narady ławy przysięgłych w czasie podejmowania wyroku lub jakiegokolwiek innego bezprawnego wpływu na ławę przysięgłych przy wymierzaniu sprawiedliwości. Według skarżącego, art. 56 ust. 3 K.p.k. FR jest niezgodny z art. 15 ust. 4 Konstytucji FR („Ogólnie uznane zasady i normy prawa międzynarodowego oraz umowy międzynarodowe zawarte przez Federację Rosyjską stanowią część składową jej systemu prawnego. Jeżeli zawarta przez Federację Rosyjską umowa międzynarodowa stanowi inaczej niż przewiduje ustawa, stosuje się postanowienia umowy międzynarodowej”), art. 17 ust. 1 Konstytucji FR („W Federacji Rosyjskiej uznaje się i gwarantuje prawa i wolności człowieka i obywatela zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami i normami prawa międzynarodowego oraz z niniejszą Konstytucją”), art. 19 ust. 1 i 2 Konstytucji FR („1. Wszyscy są równi wobec prawa i sądu. 2. Państwo gwarantuje równość praw i wolności człowieka i obywatela niezależnie od płci, rasy, narodowości, języka, pochodzenia, stanu majątkowego i stanowiska służbowego, miejsca zamieszkania, stosunku do religii, przekonań, przynależności do organizacji społecznych, a także innych okoliczności. Zabrania się jakichkolwiek form ograniczania praw obywateli ze względu na przynależność społeczną, rasową, narodowościową, językową lub religijną”); art. 46 ust. 1 i 2 Konstytucji FR („1. Każdemu gwarantuje się sądową ochronę jego praw i wolności. 2. Decyzje i działania (lub ich zaniechanie) organów władzy państwowej, organów samorządu terytorialnego, organizacji społecznych i osób urzędowych mogą być zaskarżone do sądu”); art. 55 ust. 3 Konstytucji FR („Prawa i wolności człowieka i obywatela mogą zostać ograniczone przez ustawę federalną jedynie w takiej mierze, w jakiej jest to niezbędne do ochrony podstaw ustroju konstytucyjnego, moralności, zdrowia, praw i uprawnionych interesów innych osób, zapewnienia obronności kraju i bezpieczeństwa państwa”) i art. 123 ust. 3 Konstytucji FR („Postępowanie sądowe jest realizowane na zasadzie kontradyktoryjności i równouprawnienia stron”).Skarżący dowodził, że art. 56 ust. 3 K.p.k. FR jest niezgodny z przywołanymi przez niego przepisami Konstytucji FR w takim zakresie, w jakim nie zezwala na realizację wniosku obrony o przesłuchanie członków ławy przysięgłych na okoliczność naruszenia tajemnicy obrad ławy przysięgłych oraz na okoliczność także innego wywierania na nich nacisku, mimo że wnioskowane przesłuchanie nie dotyczy okoliczności sprawy karnej, które stały się znane przysięgłym w związku z ich udziałem w postępowaniu.W Konstytucji Federacji Rosyjskiej, jako członka Rady Europy, uznaje się człowieka, jego wolności i prawa za najwyższą wartość określającą znaczenie, treść i stosowanie ustaw, działalność władzy ustawodawczej i wykonawczej, samorządu terytorialnego oraz zapewnianą przez sprawiedliwość. Gwarantuje się każdemu sądową ochronę jego wolności i praw, w tym przez sąd przysięgłych (art. 2 i 18; art. 45 ust. 1; art. 46 ust. 1; art. 47 ust. 2). Niezależnemu i bezstronnemu sądownictwu przyznaje się decydującą rolę w państwowej ochronie wolności i praw obywatela.W myśl artykułów 118 ust. 1, 120 ust. 1, 121 ust. 1, 122 ust. 1 i 123 ust. 4 Konstytucji Federacji Rosyjskiej oraz artykułów 1, 5, 8, 15 i 16 federalnej ustawy konstytucyjnej z 31 grudnia 1996 r. „O systemie sądownictwa Federacji Rosyjskiej” wymiar sprawiedliwości w Federacji Rosyjskiej sprawuje wyłącznie sąd w składzie (odpowiednio) sędziów i ławy przysięgłych, w należytej procedurze wykonujących wymiar sprawiedliwości. Sąd sprawuje władzę sądowniczą samodzielnie, niezależnie od czyjejkolwiek woli. Sędziowie i członkowie ławy przysięgłych są niezawiśli i podlegają jedynie Konstytucji Federacji Rosyjskiej i innym przepisom prawa federalnego, które z kolei zawierają rozbudowane gwarancje ich niezawisłości. Osoby winne bezprawnego wpływu na sędziów i członków ławy przysięgłych, a także innych ingerencji w działalność sądu, podlegają odpowiedzialności na mocy przepisów prawa federalnego. Tym samym w Federacji Rosyjskiej prawo do obiektywnego, niezależnego i bezstronnego sądu wpisuje się w rdzeń konstytucyjnego prawa do ochrony sądowej. Jest jedną z jego niezbywalnych właściwości i warunkiem koniecznym rzetelnego procesu. Jednocześnie podstawowy wymóg bezstronności sądu dotyczy zarówno sędziów zawodowych, jak i członków ławy przysięgłych wchodzących w skład sądu (uchwały Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej z 25 marca 2008 N 6-P i z 19 kwietnia 2010 N 8-P). W związku z tym przepisy proceduralne dotyczące podejmowania orzeczeń sądowych, w tym przez sąd przysięgłych, powinny zawierać mechanizmy instytucjonalne i proceduralne zapewniające wydanie orzeczenia spełniającego kryteria słuszności na podstawie wyniku obiektywnie przeprowadzonego procesu sądowego, którego bezstronność i rzetelność nie podlegają zasadnemu zakwestionowaniu ani z subiektywnego punktu widzenia uczestników postępowania, ani z obiektywnego punktu widzenia, wyrażającego interes publiczny cieszącej się autorytetem i zaufaniem publicznym władzy sądowniczej. Mechanizmy te mają służyć zapewnieniu, że orzeczenia sądowe wydawane w imieniu Federacji Rosyjskiej są nie tylko formalnie zgodne z prawem, ale także postrzegane przez uczestników stosunków prawnych jako sprawiedliwe, a także mogą być sprawdzane w sądzie przynajmniej w ramach apelacji pod kątem zgodności z tymi wymogami.W celu zapewnienia konstytucyjnych gwarancji rzetelnej realizacji wymiaru sprawiedliwości, w Kodeksie postępowania karnego FR zawarto szereg uszczegóławiających je przepisów. Zgodnie z nimi, sędziowie rozpatrują i rozstrzygają sprawy karne w warunkach wykluczających zewnętrzny wpływ na ich działalność. Podlegają wyłącznie Konstytucji Federacji Rosyjskiej i federalnym ustawom. Ingerencja organów państwowych, organów samorządu terytorialnego, innych organów, organizacji, urzędników lub obywateli w czynności sędziów wymierzających wymiar sprawiedliwości jest zabroniona i pociąga za sobą ustawowo przewidzianą odpowiedzialność (art. 81 ust. 1 i 2 K.p.k.). Sędzia i przysięgli oceniają dowody zgodnie ze swoim wewnętrznym przekonaniem, na podstawie całości materiału dowodowego w sprawie karnej, kierując się przepisami prawa i swoim sumieniem (art. 17 ust. 1 K.p.k.).Jak zaznaczył Sąd Konstytucyjny w omawianym orzeczeniu, przystępując do wykonywania swoich obowiązków, członek ławy przysięgłych przysięga, że wypełni je uczciwie i bezstronnie, weźmie pod uwagę wszystkie dowody rozpatrywane w sądzie, zarówno obciążające oskarżonego, jak i przemawiające na jego korzyść. Przysięga rozstrzygnąć sprawę karną zgodnie ze swoim wewnętrznym przekonaniem i sumieniem, bez uniewinniania winnych i nie skazywania niewinnych, jak przystoi wolnemu obywatelowi i sprawiedliwemu człowiekowi (art. 332 ust. 1 K.p.k.). Członkowie ławy przysięgłych nie mają prawa naruszać tajemnicy narady i głosowania nad postawionymi im pytaniami (333 ust. 2 K.p.k.), a ich obrady, głosowanie i werdykt odbywają się w sali obrad, do której dostęp innych osób jest niedopuszczalny (art. 341 ust. 2 K.p.k.). W rozumieniu art. 17, 332, 333 i 341 K.p.k. oraz orzecznictwa Sądu Konstytucyjnego taka regulacja, w tym ustanowienie tajemnicy obrad ławy przysięgłych, ma na celu między innymi osiągnięcie niezależności i bezstronności sądu, orzekanie przezeń wyłącznie na podstawie wewnętrznego przekonania, powstałego w procesie kontradyktoryjnym na podstawie wyników rozpoznania sprawy przez sąd, a nie z powodu zewnętrznego wpływu na sąd lub pozaprocesowego rozważenia materiałów sprawy z innymi osobami. Tajemnica sali narad obejmuje zagadnienia podlegające rozważeniu sądu i inne informacje dotyczące istoty i okoliczności sprawy karnej oraz zagadnień rozstrzyganych przez sąd w sali narad przy wydawaniu orzeczenia. Ich rozpowszechnienie mogłoby przeszkadzać w podjęciu decyzji opartej na własnym przekonaniu, budzić wątpliwości, co do obiektywizmu i niezależności sądu, sprawiedliwości i nieskazitelności orzeczenia sądowego jako przejawu wymiaru sprawiedliwości (orzeczenia z 25 października 2018 N 2741-O, z 6 grudnia 2018 N 3105-O, z 12 marca 2019 N 581-O, z 25 czerwca 2019 N 1784-O).W Kodeksie postępowania karnego Federacji Rosyjskiej naruszenie tajemnicy posiedzenia ławy przysięgłych przy podejmowaniu decyzji jest klasyfikowane jako istotne naruszenie procedury prawa karnego, pociągające za sobą bezwarunkowe uchylenie wyroku (art. 389.17 ust. 2 pkt 8). Kwestia zaistnienia lub braku takiego naruszenia w każdym przypadku podlega wyjaśnieniu przez sąd odwoławczy na podstawie wniosku strony postępowania zawierającego dowody i materiały wskazujące na taką podstawę uchylenia zapadłego wyroku (art. 389.6 ust. 1 pkt 4 i art. 389.15 pkt 2 K.p.k.).Członkowie ławy przysięgłych nie są uprawnieni nie tylko do naruszania tajemnicy dotyczącej obrad i głosowania nad zadanymi im pytaniami, ale także do wyrażania swojej opinii na temat rozpatrywanej sprawy karnej do czasu rozpoznania postawionych im pytań. Nie mają prawa komunikować się z osobami spoza sądu na temat okoliczności sprawy, zbierać informacji o sprawie poza posiedzeniem sądu (art. 333 ust. 2 K.p.k.). Sąd Konstytucyjny zasadnie potwierdził, że takie ich zachowanie budziłoby wątpliwości co do kształtowania ich stanowiska w sprawie karnej przez czynniki zewnętrzne względem postępowania, a co za tym idzie, zakwestionowaniu ulegałaby ich bezstronność przy wydawaniu werdyktu. W związku z tym członek ławy przysięgłych naruszający te wymogi może zostać wyłączony z dalszego uczestnictwa w rozpatrywaniu sprawy karnej. Dzieje się tak z inicjatywy sędziego lub na wniosek stron postępowania. W miejsce wyłączonego członka ławy przysięgłych do rozpatrzenia sprawy wstępuje rezerwowy członek ławy przysięgłych (art. 333 ust. 4 K.p.k.).Fakty, które mogą budzić wątpliwości co do rzetelności, bezbłędności i rzetelności orzeczenia sądu jako całości nie mogą być ignorowane przez sąd rozpatrujący środek zaskarżenia, gdy zawarto w nim dowody i materiały potwierdzające przypuszczenia, że naruszenia mogły mieć miejsce, w tym przywołano osoby, które są świadome okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i które mogą zostać wezwane na posiedzenie sądu (art. 389.6 K.p.k.). Jednocześnie przepisy art. 389.6, 389.11 i 389.13 K.p.k. FR, które umożliwiają zainteresowanym zwrócenie się do sądu odwoławczego o odniesienie się do dowodów, zarówno zbadanych już przez sąd pierwszej instancji, jak i innych, nie pozwalają na bezzasadną odmowę uwzględnienia takich żądań, w szczególności ze względu na to, że dowód jest nowy i nie został zbadany przez sąd pierwszej instancji. Nowy dowód jest akceptowany przez sąd, jeżeli osoba, która wnioskowała o jego zbadanie, uzasadniła niemożność przedstawienia go sądowi pierwszej instancji z przyczyn od niej niezależnych, a przyczyny te zostaną uznane za ważne (orzeczenia Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej z 23 grudnia 2014 N 2801-O, z 24 marca 2015 N 490-O, z 25 maja 2017 N 930-O, z 28 września 2017 N 2243-O, z 19 grudnia 2019 N 3339-O). Taką cechę posiadają dowody odnoszące się do przebiegu narady ławy przysięgłych mającej miejsce po zamknięciu postępowania dowodowego i z tego, temporalnego powodu, niemożliwe do wcześniejszego zgłoszenia.Zgodnie z art. 56 ust. 1 K.p.k. FR, w postępowaniu karnym świadkiem jest osoba, która może mieć wiedzę na temat okoliczności mających znaczenie dla rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy karnej i która została wezwana do złożenia zeznań, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w art. 56 ust. 3 K.p.k. FR. W rozumieniu tego artykułu, w jego systemowym związku z przepisami art. 29 i 30, a także art. 42 K.p.k. FR, członek ławy przysięgłych, wchodzący w skład sądu rozpatrującego sprawę karną, nie może mieć statusu świadka w tej samej sprawie, a zatem nie może być wezwany w celu przesłuchania i składania zeznań zgodnie z przepisami artykułów 187-190, 278, 278.1 i 389.13 K.p.k. FR. Sąd Konstytucyjny prawidłowo stwierdził, że przeciwne postępowanie byłoby sprzeczne z celem działalności sądu, rozdzieleniem funkcji procesowych uczestników postępowania sądowego, tak jak one są określone przez Konstytucję (art. 51 ust. 2; art. 118 ust. 1; art. 123 ust. 3 i 4) oraz Kodeks postępowania karnego (dział II). Podobnie, możliwość późniejszego wezwania członka ławy przysięgłych w charakterze świadka na przesłuchanie, implikująca obowiązek stawiennictwa, dopuszczalność doprowadzenia świadka na przesłuchanie lub karę pieniężną za niestawiennictwo bez uzasadnionego powodu (art. 113 i 117 K.p.k.), byłaby sprzeczna z niezawisłością członków ławy przysięgłych. Tym samym byłaby nie do pogodzenia ze statusem osoby wymierzającej sprawiedliwość.Na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z 26 czerwca 1992 r. N 3132-I „O statusie sędziów w Federacji Rosyjskiej” oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 20 sierpnia 2004 r. N 113-FZ „O przysięgłych federalnych sądów powszechnych w Federacji Rosyjskiej” sędzia – i na podobnej zasadzie członek ławy przysięgłych – nie jest obowiązany do udzielania jakichkolwiek wyjaśnień co do meritum rozpatrywanych lub znajdujących się w toku postępowania spraw, przedstawiania ich komukolwiek w celu zapoznania się inaczej niż w przypadkach i trybie przewidzianym w prawie procesowym.Ten sposób określenia pozycji ustrojowej członka ławy przysięgłych jest kompatybilny z przepisami K.p.k., zgodnie z którymi członek ławy przysięgłych nie podlega przesłuchaniu w charakterze świadka o okolicznościach sprawy karnej, które stały się mu znane w związku z udziałem w postępowaniu. Jest też spójny z nałożonym na członka ławy przysięgłych zakazem naruszania tajemnicy narady i głosowania nad postawionymi przed ławą przysięgłych pytaniami, ujawniania wypowiedzi wyrażanych w trakcie narady nad werdyktem. Informacje na ten temat nie mogą być gromadzone w żaden sposób. Niedopuszczalne jest też uzyskiwanie jakichkolwiek zeznań od członków ławy przysięgłych, w jakiejkolwiek formie pozyskiwanych (pytanie, przesłuchanie, uzyskanie wyjaśnień) o takich orzeczeniach, o ich przekonaniach, które stanowiły podstawę werdyktu, o motywach zajętego stanowiska w rozpoznawanej sprawie (art. 56 ust. 3, art. 333 ust. 2 pkt 2 i 5, art. 341 ust. 4, art. 342 i 343 K.p.k.).W orzeczeniu będącym przedmiotem rozważań, Sąd Konstytucyjny odróżnił tajemnicę narady ławy przysięgłych (która nie podlega ujawnieniu) od postępowania odnoszącego się do popełnienia czynu zabronionego w trakcie obrad ławy przysięgłych. Wskazał, że przedmiotem postępowania, w którym stwierdza się naruszenie tajemnicy posiedzenia ławy przysięgłych są nie informacje składające się na tajemnicę orzekania ławy przysięgłych, odnoszące się do istoty i okoliczności rozpatrzenia w sali obrad podstawionych im pytań, ale fakty naruszenia procedury postępowania, które mogą podważać niezależność i bezstronność ławy przysięgłych.Informacja o opiniach wyrażanych przez członków ławy przysięgłych na temat rozpatrywanej sprawy karnej w czasie podejmowania ustaleń dotyczących brzmienia werdyktu, o ich kontaktach z osobami niewchodzącymi w skład sądu w związku z okolicznościami dotyczącymi tej sprawy, o zbieraniu informacji odnoszących się do sprawy poza posiedzeniem sądu, o zewnętrznych oddziaływaniach na nich w trakcie dyskusji nad werdyktem oraz podczas głosowania nad nim, o obecności na sali narady innych osób niż członkowie ławy przysięgłych wskazuje na naruszenie procedury postępowania karnego lub inne bezprawne zachowanie samych osób wchodzących w skład ławy przysięgłych lub innych osób. Jak zaznaczył Sąd Konstytucyjny, taka informacja nie może być traktowana jako informacja, która stała się znana członkom ławy przysięgłych w kontekście ich udziału w postępowaniu karnym, w związku z art. 56 ust. 3 K.p.k. Nie jest to również informacja stanowiąca tajemnicę posiedzenia ławy przysięgłych. Dlatego też – i jest to ważne ustalenie Sądu Konstytucyjnego – takie informacje mogą stać się przedmiotem badań i oceny w postępowaniu odwoławczym. Mogą one mieć miejsce z zaangażowaniem do rozstrzygnięcia tej kwestii osób dysponujących informacjami na temat zaistniałego stanu faktycznego. Tymi osobami mogą być również członkowie ławy przysięgłych. Jednocześnie warunkiem koniecznym do zbadania tych informacji przez sąd, w tym do złożenia wniosków o wezwanie członków ławy przysięgłych na posiedzenie sądu w celu wyjaśnienia okoliczności zarzucanego naruszenia tajemnicy ich obrad lub innych naruszeń prawa postępowania karnego przy omawianiu i podejmowaniu werdyktu, może być przesłuchanie przez adwokata za jej zgodą osoby przypuszczalnie posiadającej informację związaną ze sprawą, w której adwokat świadczy pomoc prawną (art. 6 ust. 3 pkt 2 ustawy federalnej z 31 maja 2002 r. N 63-FZ „O działalności adwokackiej i adwokaturze w Federacji Rosyjskiej”). W związku z tym, zgodnie z powiązanymi ze sobą przepisami Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej, ustawy federalnej „O członkach ławy przysięgłych (присяжных заседателях) federalnych sądów powszechnych w Federacji Rosyjskiej” oraz dotyczących ławy przysięgłych norm ustawy „O statusie sędziów w Federacji Rosyjskiej”, na uzasadniony wniosek strony postępowania członkowie ławy przysięgłych mogą zostać wezwani na posiedzenie sądu odwoławczego oraz mają prawo do wypowiadania się o okolicznościach dotyczących zarzucanych naruszeń przepisów postępowania karnego przy omawianiu i wydawaniu werdyktu, bez ujawniania przy tym informacji o opiniach wyrażonych w czasie narady ławy przysięgłych, o stanowiskach zajętych przez członków ławy przysięgłych podczas głosowania. Jak przy tym zaznaczył Sąd Konstytucyjny, federalny ustawodawca nie jest pozbawiony możliwości uregulowania proceduralnych odmienności takiego udziału członków ławy przysięgłej uczestniczących w wydawaniu werdyktu w pierwszej instancji, na posiedzeniu sądu odwoławczego, w tym ich odpowiedzialności za krzywoprzysięstwo.Na podstawie przedstawionego wywodu, federalny Sąd Konstytucyjny podjął tzw. wyrok interpretacyjny. Uznał art. 56 ust. 3 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej za zgodny z Konstytucją Federacji Rosyjskiej w rozumieniu, w jakim w obowiązującym systemie prawnym, norma ta nie stoi na przeszkodzie, aby sąd odwoławczy, na uzasadniony wniosek strony skarżącej wyrok sądu podjęty z udziałem ławy przysięgłych, był kompetentny zaprosić członka ławy przysięgłych w celu wyjaśnienia okoliczności zarzucanego naruszenia tajemnicy obrad lub innych naruszeń procedury postępowania karnego przy omawianiu i podejmowaniu wyroku. Co znamienne, Sąd Konstytucyjny uznał, że członek ławy przysięgłych nie może mieć przy tym charakteru świadka. Nie przesądził natomiast w sposób precyzyjny, jaki to ma być status prawny, w tym – nie odniósł się do zagadnienia odpowiedzialności prawnej członka ławy przysięgłych odmawiającego udzielenia odpowiedzi na postawione pytania. Osoba zaproszona przez sąd odwoławczy udzielając mu wyjaśnień na temat interesujących go okoliczności postępowania prowadzonego przed sądem pierwszej instancji nie może zarazem ujawnić informacji o opiniach wyrażanych w toku obrad nad werdyktem, o stanowiskach zajętych przez członków ławy przysięgłych podczas głosowania w przedstawionych im sprawach.Uchwała Sądu Konstytucyjnego oprócz generalnego przesądzenia, że w przyjętym przez niego rozumieniu art. 56 ust. 3 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej przepis ten jest zgodny z Konstytucją, wywoływała również partykularne następstwa. Odniosła się do sytuacji prawnej skarżącego R. A. Alijewa. Sąd Konstytucyjny orzekł, że decyzje procesowe podjęte w sprawie R. A. Alijewa na podstawie art. 56 ust. 3 pkt 1 K.p.k. FR w wykładni odbiegającej od jego konstytucyjno-prawnego znaczenia określonego w uchwale Sądu Konstytucyjnego mogą podlegać wzruszeniu, ale pod warunkiem, że nie ma dla niego innych przeszkód. Decyzję w tej sprawie podejmuje sąd powszechny w przewidzianej do tego procedurze wznowienia ostatecznie zakończonego postępowania sądowego. Tym samym, potwierdzając niewzruszalność tajemnicy narady ławy przysięgłych, Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej potwierdził też, że nie znajduje się ona w konflikcie z zasadą, że sąd jest kompetentny ustosunkować się do wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu, jak też, że naruszenie tajemnicy narady ławy przysięgłych jest czynem zabronionym i podlega ściganiu w trybie przepisów procedury karnej.

`