Logo Thing main logo

Tag: SN

Glosa

Komentarz orzeczniczy do wyroku Sądu Najwyższego Meksyku w sprawie „Ley Bonilla” z dnia 11 maja 2020 r.

22.08.2020

Meksyk jest krajem federalnym podzielonym na 31 stany oraz Miasto Meksyk[1]. Relacja między stanami a władzą federalną była przedmiotem debaty od momentu odzyskania niepodległości w XIX wieku. Spór wówczas dotyczył o zakres władzy gubernatora stanu względem prezydenta federacji. Podstawowa zasada władzy gubernatora polega na tym, że okres trwania kadencji jest taki sam jak prezydenta – 6 lat, oraz występuje zakaz reelekcji. Jest to bezpośredni efekt Rewolucji meksykańskiej z 1910 r., kiedy Porfirio Díaz został odsunięty od władzy na mocy dwóch haseł: 1) Wolne wybory, 2) Nie dla reelekcji.Konstytucja Meksyku z 5 lutego 1917 r. miała stanowić źródło konsensusu między „wolnymi i suwerennymi stanami” a wolą federacji. Zgodnie z art. 40: „Jest wolą narodu meksykańskiego ustanowienie republiki reprezentatywnej, demokratycznej, federalnej składającej się z wolnych i suwerennych Stanów we wszystkim co dotyczy ich systemu wewnętrznego; ale zjednoczeni w jednej federacji utworzonej zgodnie z zasadami tej ustawy zasadniczej”[2].Po konsolidacji władzy i powstaniu w 1929 r. hegemonicznej partii PRI nastąpiła powolna erozja systemu państwa prawa. Grosso modo, wiek XX to praktycznie dominacja jednej partii (PRI) na szczeblu federalnym i stanowym, ale już od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku zaczął się powolny okres demokratyzacji systemu jednopartyjnego, co doprowadziło quid pro quo do spięć na linii federacja-stany. Stany posiadają własne konstytucje, które muszą przestrzegać Konstytucji federalnej. Chyba najgłębszą rysa znajduje się w stolicy kraju, gdzie od 1997 r. rządzi opozycja względem PRI oraz PAN – Partia Rewolucji Demokratycznej (PRD) w latach 1997-2018, a od 2019 r. – MORENA „Odnowienie Narodowe”.„Ley Bonilla” odnosi się bezpośrednio do stanu Baja California[3] (Mapa 1). Problem pojawił się w następstwie nowelizacji Konstytucji federalnej Meksyku 1917 r. z 2014 r., na mocy której i zgodnie z art. 116 nałożyła obowiązek na stany, by wybory stanowe – przynajmniej jedne w odniesieniu do władzy wykonawczej lub ustawodawczej – były przeprowadzane w tym samym terminie, co federalne: „przynajmniej jedne wybory lokalne są przeprowadzane w tym samym dniu, w którym odbywają się którekolwiek z wyborów federalnych”[4].W następstwie nowelizacji konstytucji federalnej, 11 września 2014 r. kongres stanu Baja California podjął decyzje o nowelizacji konstytucji stanowej, w jej wyniku gubernator wybrany w 2019 r. miał sprawować rządy wyjątkowo 2 lata, tj. od 1.11.2019 r. do 31.10.2021 r. Celem była koordynacja wyboru nowego gubernatora w 2021 r. z wyborami do Kongresu federalnego w tymże roku[5].Mapa 1. Podział federalny Meksyku z wyróżnionym stanem Baja California

`