Logo Thing main logo

Tag: zasada konwencjonalności

Analiza

Rola trybunału konstytucyjnego w Meksyku, Argentynie i Chile. Analiza porównawcza

14.07.2020

Streszczenie:Niniejsze opracowanie jest prowadzone w oparciu o dwie perspektywy teoretyczne. Pierwszą z nich jest analiza roli Trybunałów Konstytucyjnych w Meksyku, Argentynie i Chile, ich umocowanie w ustroju prawnym oraz ocena ich rola w regionie. Drugą jest analiza ilościowa z wykorzystaniem bazy danych reprezentatywnej ankiety Latinobarómetro (http://www.latinobarometro.org) w latach 2000-2018 dla badanych trzech krajów. Celem będzie ocena percepcji wymiaru sprawiedliwości przez społeczeństwo. Meritum tego zagadnienia porusza tematykę odpowiedzialności państwa za zapewnienie poziomu zaufania do wymiaru sprawiedliwości, co wiąże się z wypełnianiem standardów państwa prawa.Słowa kluczowe:Trybunał Konstytucyjny, zasada konwencjonalności, analiza ilościowa Wprowadzenie Historycznie Trybunału Konstytucyjny został ukształtowany jako rezultat dyskursu dominującego w latach dwudziestych ubiegłego wieku między Hansem Kelsenem i Carlem Schmittem. Przedmiot debaty dotyczył „usądowieniu” i „upolitycznieniu” instytucji państwa [Czarnecki 2021]. Kelsen wychodził z założenia, że istnieje postępujący rozwój znaczenia sądu, albowiem „prawo jest wyrażone słowami, które często są niejednoznaczne i mogą być interpretowane przez prawo stosujące organy w sposób niezgodny z intencją prawodawcy” [Kelsen 1971: 217]. Z drugiej strony Schmitt przedstawił wizję władzy sądowniczej, która jest podporządkowana literze prawa według woli ustawodawcy bez możliwości korzystania z luk interpretacyjnych, jako że „sędzia jest związany ustawą. Jego działalność jest określona zasadniczo w sposób normatywny” [Schmitt 2008: 299].Wiele się zmieniło od analizy Kelsena-Schmitta. Idea sądu konstytucyjnego w Ameryce Łacińskiej w okresie po Drugiej Wojnie Światowej bierze pod uwagę trzy okoliczności, i.e. wpływ rządów dyktatorskich lub autorytarnych, rozwój międzyamerykańskiego systemu ochrony praw człowieka oraz subiektywne poczucie zadowolenia z ustroju państwa. Legitymizacja efektywnego funkcjonowania trybunałów zależy dużej mierze od wypadkowej tych trzech czynników.Instytucje trójpodziału władz w Ameryce Łacińskiej ukształtowały się w ramach rządów dyktatorskich o okresie po odzyskaniu niepodległości i pierwszych ustrojów nowopowstałych państw. Pozycja Trybunałów Konstytucyjnych w Ameryce Łacińskiej musiała walczyć z ograniczeniami z uwagi na silna władzę wykonawczą – często dyktatorską, roszczącą sobie wpływy na pozostałe władze [Czarnecki 2019a; Czarnecki 2020].Współcześnie – i na tym zostanie skupiona uwaga w niniejszym opracowaniu – w okresie po Drugiej Wojnie Światowej, wpływ Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka miał historyczne znaczenie na zmianę stanowiska narodowych trybunałów konstytucyjnych w ramach wprowadzenia tzw. zasady „konwencjonalności”. Ponadto dobrostan i poczucie zadowolenia z demokracji mają wpływ na kształtowanie opinii o roli trybunałów. Zatem niniejsze opracowanie w pierwszej części będzie analizowało rolę CIDH, a następnie – trybunały konstytucyjne Meksyku, Argentyny i Chile. W drugiej części zostanie przedstawiona analiza ilościowa z wykorzystaniem bazy danych reprezentatywnej ankiety Latinobarómetro (http://www.latinobarometro.org) w latach 2000-2018 dla badanych trzech krajów.Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka (CIDH, Corte Interamericana de Derechos Humanos), z siedzibą w San José, stolicy Kostaryki powstał na mocy Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka (CADH, Convención Americana sobre Derechos Humanos) z 1969 r. W jego skład wchodzą 7 sędziów, wybitnych prawników państw członkowskich Organizacji Państw Amerykańskich.Na mocy art. 2. Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka państwa zobowiązują się do przyjęcia środków w prawie krajowym na zasadzie subsydiarności: w sytuacji, gdy korzystanie z któregokolwiek z praw lub wolności nie jest zapewnione ustawowymi lub innymi postanowieniami, Państwa-Strony podejmują się przyjąć, zgodnie z własnymi trybami konstytucyjnymi oraz postanowieniami niniejszej Konwencji, takie środki ustawodawcze lub inne, które mogą być konieczne w celu realizacji tych praw i wolności.Rozporządzenie Międzyamerykańskiego Trybunał Praw Człowieka z 2009 r. reguluje wewnętrzną strukturę sądu, który jest złożony z prezydenta i wiceprezydenta wybieranego na 2 lata.W ostatnich dwóch dekadach ukształtował się efektywny system ochrony praw człowieka za sprawą wdrożenia zasady „konwencjonalności”.[1] Po raz pierwszy została wdrożona zasada konwencjonalności przez CIDH w sprawie Myrna Mack Chang v. Guatemala. Myrna, antropologa z Gwatemali, została zamordowana przed swoim biurem w Gwatemali przez szwadron śmierci Sił Zbrojnych Gwatemali pod rządami chrześcijańskiego demokraty Marco Vinicio Cerezo (prezydent 1986–1991). W kwietniu 2004 r., po procesie przeprowadzonym przez Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka i dzięki aktywności swojej siostry Helen Mack, rząd Gwatemali publicznie przyznał, że jej agenci popełnili morderstwo i wprowadzili środki naprawcze dla jej rodziny. W zdaniu odrębnym sędzia Sergio G. Ramirez użył sformułowania „control de convencionalidad”, co odnosi się bezpośredniego stosowania Amerykańskiej Konwencja Praw Człowieka w ustawodawstwie krajowym.Meksyk Transformacje w konstytucjonalizmie meksykańskim na przestrzeni ostatnich dwustu lat można określić mianem permanentnych rewolucji w prawie [Czarnecki 2018]. Na podstawie tych najnowszych, w następstwie nowelizacji konstytucji dokonanej 6.06.2011 r. i 10.06.2011 r. zostały wprowadzone zasady „pro persona” oraz zasady „konwencjonalności” („control de convencionalidad”) jako konstytucyjne zasady ustrojowe. Zmiany te odnoszą się do implementowania przepisów o gwarancjach ochrony praw człowieka chronionych przez Amerykańską Konwencję Praw Człowieka, pod nadzorem Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka. Unormowania te stały się źródłami prawa wewnętrznego na podstawie zasady „konwencjonalności”[2].Zgodnie ze stanowiskiem SCJN, występuje „kontrola konwencjonalności ex officio w modelu konstytucjonalności kontroli rozproszonej”. Powyższe oznacza, że gdy sędzia sprawuje kontrolę nad umownością i stwierdza, że norma wewnętrzna jest sprzeczna z określonym prawem człowieka zawartym w traktacie międzynarodowym, a nawet z interpretacją dokonaną w tym zakresie przez Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka, musi on analizować żądany akt, niezależnie od prawa krajowego i stosować międzynarodowy instrument dotyczący praw człowieka[3].Najwyższy Sąd Sprawiedliwości Narodu (Suprema Corte de Justicia de la Nación, SCJN) pełni funkcje Trybunału Konstytucyjnego od 1994 r. Składa się z 11 sędziów (ministros). Sędziowie wybierani są na 15-letnią kadencję. W momencie wyboru muszą spełniać określone w ustawie kryteria, m.in. wymagane jest posiadanie (od co najmniej od 10 lat) minimum tytułu licencjata z dziedziny prawa. Powołano również nową instytucję, Radę Sądownictwa Federalnego (CJF), która została wyposażona w szerokie kompetencje administracyjne. Te zadania i kompetencje administracyjne znajdowały się wcześniej aż do momentu reformy z 1994 r. w obrębie kompetencji SCJN.CJF jest organem władzy sądowniczej z niezależnością techniczną, własnym zarządzaniem i prawem wydawania uchwał. Instytucja ta składa się z siedmiu członków, z których jeden jest przewodniczącym SCJ, który jest prezesem SCJN, oraz trzech członków (Consejeros), wyznaczanych przez Izbę plenarną SCJN, większością co najmniej ośmiu głosów, spośród sędziów Sądów Okręgowych (Magistrados de Circuito) oraz sędziów rejonowych (Jueces de Distrito) – dwóch mianowanych przez Senat i jednego przez Prezydenta Republiki.Do najważniejszych kompetencji Sądu Najwyższego, od 1994 r. należy kontrola konstytucyjności aktów prawnych przez stosowanie procedury na niekonstytucyjność (acciones de inconstitucionalidad) oraz rozstrzyganie kontrowersji (sporów) konstytucyjnych (controversias constitucionales). Ustrojodawca meksykański określił te ostatnie jako kontrowersje konstytucyjne – de facto spory kompetencyjne – odnoszące się do kolizji, które powstają między władzą ustawodawczą a władzą wykonawczą na różnych szczeblach federacji. One będą przedmiotem poniższej analizy.Od 1917 r. do 1994 r. Sąd rozrósł się z 11 do 26 sędziów, następnie zaś po reformie z 1994 r. powrócił do składu 11 sędziów. Większa liczba sędziów oznaczała zmniejszenie „wagi” organu, poza tym Sąd przed reformą rozstrzygał w zasadzie jako sąd kasacyjny, ostatnia instancja w apelacji (Tribunal de casación) dla całej federacji. Po reformie zachował prawo do rozstrzygania o sentencji amparo w kwestiach konstytucyjnych (amparo en revisión), zachował prawo certiorari i – przede wszystkim – zajął się rozstrzyganiem kwestii konstytucyjnych za sprawą dwóch procedur: skargi na niekonstytucyjność (acción de inconstitucionalidad) oraz sporu konstytucyjnego (controversia constitucional).Współczesna rola Trybunału zmieniła się od momentu wdrożenia zmian konstytucyjnych 2011 r. w sprawie Radilla Pacheco. Nowelizację konstytucji z 2011 r. wprowadzono jako konsekwencję przegranej dla Meksyku sprawy Radilla Pacheco v. Meksyk. Sprawa odnosiła się do międzynarodowej odpowiedzialności Meksyku za przymusowe zniknięcie Rosendo Radilla Pacheco[4] przez meksykańskie siły zbrojne, a także za brak dochodzenia i ukarania osób odpowiedzialnych. Podstawa prawna opierała się na Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka: art. 1. Obowiązek poszanowania praw; art. 3. Prawo do osobowości prawnej; art. 4. Prawo do życia; art. 5. Prawo do ludzkiego traktowania; art. 7. Prawo do wolności osobistej; art. 8. Prawo do słusznej rozprawy, art. 13. Wolność myśli i słowa; art. 25. Prawo do ochrony sądowej [Cossío Díaz 2012]. Fakty w tej sprawie dotyczą Radilla Pacheco, który był osobą zaangażowaną w działania polityczne i społeczne w Atoyac de Álvarez, w stanie Guerrero. Został aresztowany 25.08.1974 r. przez członków armii Meksyku. Po jego osadzeniu w więzieniu zaginął, a jego miejsca pobytu nigdy nie ustalono. Krewni ofiary złożyli różne odwołania w celu zbadania faktów i ukarania odpowiedzialnych. Sprawa karna została skierowana do sądownictwa wojskowego. Nie przeprowadzono dalszych dochodzeń, a osoby odpowiedzialne nie zostały ukarane. Sprawa została przekazana do rozstrzygnięcia przez Trybunał w San José 13.03.2008 r. Komisja Międzyamerykańska Praw Człowieka stwierdziła międzynarodową odpowiedzialność państwa za naruszenie praw zawartych w art. 3, 4, 5, 7, 8 i 25 Konwencji Amerykańskiej, ze szkodą dla samego Rosenda Radilla Pacheco i jego rodziny. Zwróciła się do Trybunału o stwierdzenie międzynarodowej odpowiedzialności państwa za naruszenie art. 5, 8 i 25 konwencji amerykańskiej ze szkodą dla najbliższych krewnych Radilla Pacheco. Meksyk twierdził, że zaginięcie Radilli nastąpiło w 1974 r., podczas gdy podpisanie dokumentu przystąpienia do konwencji amerykańskiej odbyło się 2.03.1981 r. Zatem powoływał się na klauzulę ratione temporis, czyli nie moznosci stosowania Konwencji z uwagi na złożenie podpisu dużo później. Trybunał orzekł jednak, że Meksyk ponosi odpowiedzialność za naruszenie prawa do wolności osobistej, pozbawienia życia Rosendo Radilla Pacheco, jego zniknięcia, ponadto był on ofiarą agentów wojskowych. Zdaniem CIDH państwo ma obowiązek gwarantować prawa poprzez zapobieganie i rzetelne dochodzenie w sprawie wymuszonego zaginięcia. Meksyk miał przeprowadzić poważne i skuteczne dochodzenie w celu określenia losu lub miejsca pobytu, zidentyfikowania odpowiedzialnych i nałożenia odpowiednich sankcji.Los Radilli Pacheco, miejsce jego pobytu lub jego szczątków są nieustalone do dziś, bez przeprowadzonego skutecznego śledztwa. Zatem Meksyk naruszył artykuły 7.1 (wolności osobistej), 5.1 i 5.2 (integralności osobistej), 3 (prawa do uznania osoby za podmiot prawny) i 4.1 (prawa do życia) na szkodę Rosendo Radilla Pacheco, z powodu naruszenia obowiązku gwarancji i poszanowania tych praw ustanowionych w art. 1 ust. 1 konwencji amerykańskiej.Sprawa Radilla Pacheco v. Meksyk wpłynęła w sposób bezpośredni na zmiany konstytucyjne w 2011 r., jak też uchwalenie Nowej Ustawy o Amparo[5] z 2013 r., która uregulowała szczegółowo przepisy konstytucyjne art. 103 i 107. Ochronę amparo stosuje się po wyczerpaniu dostępnych środków obrony jako procedura ostateczna[Czarnecki 2019b]. Od 2013 r. Kelsenowska „piramida” źródeł praw została zastąpiona zasadą „konstytucyjnego bloku”, który równorzędnie złożony jest z: konstytucji, traktatów międzynarodowych w zakresie ochrony praw człowieka, praw wynikających z tych traktatów oraz orzecznictwa CIDH[6].Zgodnie ze orzecznictwem SCJN, możliwość niestosowania prawa przez sędziów krajowych w żadnym momencie nie oznacza eliminacji lub ignorowania domniemania ich konstytucyjności. W tym porządku władza sądownicza, sprawując kontrolę z urzędu nad umownością w kwestiach praw człowieka, musi wykonać następujące kroki: a) Szeroka interpretacja, co oznacza, że sędziowie stanowi – jak wszyscy inne władze państwa meksykańskiego – muszą interpretować porządek prawny w świetle i zgodnie z prawami człowieka uznanymi w konstytucji i umowach międzynarodowych, których stroną jest państwo meksykańskie, zawsze faworyzując osoby objęte ochroną; b) Interpretacja w ścisłym tego słowa znaczeniu, co oznacza, że ​​gdy istnieje kilka prawomocnych interpretacji, sędziowie powinni, w oparciu o domniemanie konstytucyjności ustaw, preferować tę, która czyni prawo zgodne z prawami człowieka uznanymi w Konstytucji i w umowach międzynarodowych, których stroną jest państwo meksykańskie; oraz c) niestosowanie prawa, gdy powyższe alternatywy nie są możliwe. Nie wpływa to ani nie narusza logiki zasad podziału władzy i federalizmu, ale raczej wzmacnia rolę sędziów jako ostatecznych w celu zapewnienia pierwszeństwa i skutecznego stosowania praw człowieka ustanowionych w Konstytucji i traktatach międzynarodowych, których stroną jest państwo meksykańskie.[7]ChileW państwie, którego ustrój współczesny został ukształtowany pod wpływem dyktatury Augusto Pinocheta, rola trybunału musiała przejść głęboką metamorfozę, aby standardy państwa prawa były rzeczywiście wdrażane.Trybunał Konstytucyjny Chile (TCC, Tribunal Constitucional de Chile) jest uregulowany w art. 92, rozdziale 8 Konstytucji. Artykuł ten dotyczy bezpośrednio składu – 10 sędziów wybieranych na 9-letnie kadencje. Trybunał Konstytucyjny, po reformie z 2005 r. ma wyłączne kompetencje do przeprowadzania kontroli konstytucyjności przepisów prawnych ustanowionych w art. 93 Konstytucji Politycznej. W tradycyjnej charakterystyce modelu kontroli konstytucyjnej argumentuje się, że Chile ma skoncentrowany system kontroli konstytucyjnej i może on być zapobiegawczy lub represyjny. Zgodnie z art. 93 Trybunał sprawuj kontrolę konstytucyjną nad przepisami, które interpretują przepis Konstytucji, organicznych praw konstytucyjnych i norm z traktatu zajmującym się sprawami dotyczącymi praw wynikających z Konstytucji, przed opublikowaniem traktatu.Konstytucja polityczna z 1925 r. po raz pierwszy ustanowiła w chilijskim systemie prawnym możliwość kontroli konstytucyjności prawa przez organ spoza samego Kongresu Narodowego. Do wspomnianego roku kontrola konstytucyjności aktów prawnych leżała w granicach kompetencji kongresu. Społeczność akademicka odkryła potrzebę wypełnienia luki w zakresie kontroli konstytucyjności formy, i w tym względzie stwierdzono, że konieczne było utworzenie Trybunału Konstytucyjnego posiadającego uprawnienia kontrolne zarówno pod względem formy, jak i treści w sprawie konstytucyjności prawa, między innymi ustaw, dekretów z mocą prawa, oraz traktatów międzynarodowych.W art. 86 Konstytucji ustanowiono tak zwane odwołanie o niestosowanie wynikające z niekonstytucyjności, który pozwala Sądowi Najwyższemu ocenić, czy przepisy są zgodne z Konstytucją. Odwołanie o niestosowanie z powodu niekonstytucyjności stanowiło działanie konstytucyjne, to jest mechanizm obrony i gwarancji konstytucyjnej supremacji ustanowiony bezpośrednio przez konstytucje. Reprezentowało formę a posteriori kontroli konstytucyjności, na które powołano się w konkretnych sprawach, które Sąd Najwyższy wiedział bezpośrednio lub które były przestrzegane przed innymi sądami. Postępowano wyłącznie w odniesieniu do przepisów prawnych, w tym ustaw krajowych i traktatów międzynarodowych. Miało ograniczony wpływ i nie było erga omnes. Wyrok Sądu Najwyższego wywoływał skutki tylko w danym obszarze i w stosunku do zaangażowanych stron.Zgodnie z Konstytucją (art. 92), dziesięciu sędziów wchodzących w skład Trybunału Konstytucyjnego jest mianowanych w następujący sposób: 3 mianowanych przez prezydenta, 4 są wybierani przez Kongres Narodowy, w tym 2 są mianowani bezpośrednio przez Senat, a 2 są również mianowani przez Senat, ale na wniosek Izby Reprezentantów, oraz 3 są mianowani bezpośrednio przez Sąd Najwyższy. Ponadto Trybunał Konstytucyjny ma dwóch zastępców, którzy są wybierani co trzy lata, którzy zastępują sędziów zarówno na posiedzeniu plenarnym, jak i w izbach tylko wtedy, gdy nie zostanie osiągnięte kworum dotyczące posiedzeń. Zastępców sędziów mianuje Prezydent Republiki, ratyfikowani są w głosowaniu większością 2/3 w Senacie, a są wybrani z listy siedmiu osób zaproponowanych przez Trybunał Konstytucyjny.Trybunał działa zarówno jako plenum – w celu wykonywania swoich uprawnień, w szczególności w celu oceny konstytucyjności ustaw lub podzielony na dwie izby w celu zbadania dopuszczalności petycji. Plenum składa się z co najmniej ośmiu sędziów, podczas gdy izby składają się z co najmniej czterech członków.Od 2005 r. implementowano przepisy umożliwiające ochronę praw człowieka wynikającą z Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka, pod nadzorem Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka. W 2005 r. przeprowadzono reformę konstytucyjną, która z jednej strony zmodyfikowała kompetencje Trybunału Konstytucyjnego, a z drugiej wzmocniła rolę traktatów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka w Chile.Międzyamerykański Trybunał jest właściwy do rozpoznania spraw zgodnie z postanowieniami art. 62 ust. 3 Konwencji, ponieważ Chile jest Państwem-Stroną Konwencji od 21 sierpnia 1990 r.W 2006 r. zapadło w tym kontekście ważne orzeczenie Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Caso Almonacid Arellano y otros v. Chile.[8] Zdaniem CIDH: „Sądownictwo musi wykonywać swego rodzaju kontrolę konwencjonalności wewnętrznych norm prawnych, które mają zastosowanie oraz Amerykańską Konwencję Praw Człowieka. Władza sądownicza musi brać pod uwagę nie tylko traktat, ale także jego interpretację, którą dokonuje CIDH”. Sprawa dotyczyła śmierci członka Partii Komunistycznej Almonacid Arellano w czasie dyktatury Pinocheta (u władzy od 11.09.1973 r.). Dla sądu samo morderstwo nie było przedmiotem sporu, lecz brak dochodzenia ze strony państwa, które trwało po 1990 r. Zasada ne bis in idem nie miała zastosowania.W 2007 r. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że sędziowie muszą zapewnić zgodność traktatów w dobrej wierze z traktatami międzynarodowymi: „Niewątpliwie sędzia musi dołożyć wszelkich starań, w ramach konstytucji, w dobrej wierze do przestrzegania postanowień i celów traktatu, pogodzenie jego przepisów z innymi przepisami prawa wewnętrznego, preferując interpretacje harmonizujące prawo i zobowiązania wynikające z traktatu międzynarodowego z porządkiem prawnym ustroju chilijskiego”.[9]Obecnie CIDH stoi na straży praw wynikających z ochrony zdrowia i zapewnienia godziwego systemu zdrowia dla osób starszych w ramach zapewnienia każdemu godności i poszanowania praw osoby ludzkiej[10].ArgentynaArgentyna jako państwo federacyjne posiada sądy krajowe i sądy okręgowe (art. 5 Konstytucji Narodowej). Sąd Najwyższy Sprawiedliwości Narodu (Corte Suprema de Justicia de la Nación, CSJN) jest najwyższym sądem w Republice Argentyńskiej. Maksymalnym organem w ramach jednego z trzech organów władzy. Jego misją jest zapewnienie zwierzchnictwa Konstytucji. Sąd jest jej ostatecznym interpretatorem, strażnikiem praw i gwarancji w niej określonych.Do Sądu Najwyższego należy kompetencja wykonywania funkcji jurysdykcyjnej w celu rozwiązywania konfliktów między obywatelami lub między nimi a państwem, interpretacji i systematyzacji całego systemu prawnego i kontroli konstytucyjności norm i aktów państwowych. CSJN jest organem zarządzającym, którego kompetencją jest kontrola konstytucyjności. Podobnie pełni funkcję kontroli politycznej. Jego celem jest zagwarantowanie skuteczności w osiąganiu dobra wspólnego, legalności i legalności działań państwa oraz aktywnej obrony praw człowieka.Oprócz założeń przewidzianych w art. 116 i 117 Konstytucji, Trybunał działa w następujących obszarach: bezpośrednie odwołania w drodze odmowy; skargi na opóźnienie wymiaru sprawiedliwości, kwestie jurysdykcji, konflikty między sędziami i przypadki pozbawienia sprawiedliwości; apelowanie o ponowne rozpatrzenie, wyjaśnienie i cofnięcie decyzji; odwołania od sankcji dyscyplinarnych skierowane do sędziów przez radę sądową w sprawach związanych ze skutecznym świadczeniem usług wymiaru sprawiedliwości.Mianowanie sędziów CSJN jest uprawnieniem Prezydentowi Narodu za zgodą Senatu, w głosowaniu wyrażonym przez dwie trzecie obecnych jego członków zgodnie z art. 99 Konstytucji.Jeśli chodzi o skład i siedzibę Trybunału, Konstytucja z 1853 r. przewidywała na mocy art. 91, że władzę sądowniczą Narodu sprawuje Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości składający się z dziewięciu sędziów i dwóch prokuratorów. Następnie reforma z 1860 r. zniosła obowiązkowy pobyt w stolicy, a także liczbę sędziów. W 1862 r. na mocy ustawy federalnej o sprawiedliwości federalnej (Ley 27) ustalono, że w skład Trybunału wejdzie pięciu członków i prokurator generalny.W 1960 r. zgodnie z ustawą Kongresu Narodowego, liczba sędziów wzrosła do siedmiu i w 1966 r. powróciła do poprzedniego składu złożonego z pięciu sędziów i jednego prokuratora generalnego. Liczba ta została utrzymana do 1990 r., kiedy to wzrosła na dziewięciu. Ustawa z grudnia 2006 r. zmniejszyła liczbę sędziów Sądu Najwyższego do pięciu.Argentyński system konstytucyjny gwarantuje zasadę niezależności sądownictwa - a co za tym idzie bezpieczeństwa prawnego – nieusuwalność sędziów i nieredukowalność ich wynagrodzenia. Reforma konstytucyjna z 1994 r. wprowadziła modyfikację do art. 99, na mocy której konieczne stało się nowe porozumienie dla sędziów – pochodzących z Sądu Najwyższego lub sądów niższej instancji – po osiągnięciu wieku siedemdziesięciu pięciu lat. To porozumienie zostało ustalone na pięć lat.Aby zostać sędzią w Trybunale, wymagane jest bycie prawnikiem, posiadającym co najmniej osiem lat praktyki zawodowej, minimalny wiek 30 lat (art. 111 CN). Wszyscy obywatele są uprawnieni do przedstawienia uwag dotyczących kandydatów, a także organizacji pozarządowych, stowarzyszeń zawodowych, podmiotów akademickich i podmiotów zajmujących się prawami człowieka, które przedkładają je Ministerstwu Sprawiedliwości i można się nimi zająć podczas publicznej debaty.Zgodnie z art. 53 Konstytucji Izba Deputowanych ma prawo do oskarżenia członków Sądu Najwyższego przed Senatem o przyczyny złego wykonania, o popełnienie przestępstwa w związku z pełnieniem funkcji lub o przestępstwo pospolite, które jest orzekane większością głosów dwóch trzecich obecnych członków. Prezes Trybunału i wiceprezes są wybierani bezwzględną większością głosów sędziów Trybunału i sprawują swoje funkcje przez trzy lata (art. 79 Regulaminu krajowego wymiaru sprawiedliwości).Przeprowadzanie kontroli konstytucyjności oraz wdrażanie zasady „konwencjonalności” („control de convencionalidad”) rozpoczęło się w pełni od 2007 r. W sprawie „Mazzeo”[11] CSJN potwierdził doktrynę stosowaną w orzeczeniu do sprawy Caso Almonacid Arellano y otros v. Chile, kiedy ustalono, że sądownictwo musi sprawować pewien rodzaj kontroli konwencjonalności, biorąc pod uwagę nie tylko CADH, ale także interpretację, którą dokonuje sam Międzyamerykański Trybunał.Kontrola „konwencyjności” została szarzej zastosowana w 2012 r. w orzeczeniu Rodríguez Pereyra c. Ejército Argentino[12]. Sąd wyjaśnił na czym polega odpowiednia koordynacja kontroli konstytucyjności z konwencjonalnością (obie rozproszone). Organy sądowe są związane systemem kontroli z urzędu biorąc pod uwagę umowy międzynarodowe, dyskwalifikując wewnętrzne zasady, które są przeciwne. Sądy krajowe zobowiązane są do wykonywania z urzędu kontroli konwencjonalności, zapobiegając stosowanie lokalnych przepisów „drobnej rangi”.Postrzeganie wymiaru sprawiedliwości przez społeczeństwoCelem tej części jest ocena percepcji wymiaru sprawiedliwości przez społeczeństwo z wykorzystaniem danych z Latinobarómetro. W 1995 r. przeprowadzono por raz pierwszy tego typu badania w Ameryce Łacińskiej[13]. Meritum analizowanego tu zagadnienia porusza tematykę odpowiedzialności państwa za zapewnienie poziomu zaufania do wymiaru sprawiedliwości, co wiąże się z wypełnianiem standardów państwa prawa.Poczucie zaufania do instytucji państwowych wiąże się z percepcją głównych problemów w skali narodowej. W 2018 r. na pytanie jakie są najważniejsze problemy przed którymi staje państwo odpowiedzi w trzech badanych podmiotach były różne (Latinobarómetro, 2018). Respondenci Argentyny wskazali, że największym problemem jest ekonomia kraju i problemy finansowe (29.9%), następnie bezrobocie (15%), oraz na trzecim miejscu wymieniają sytuację polityczną (11.7%). W Chile natomiast, największym problemem jest przestępstwo i brak bezpieczeństwa publicznego (38.2%), następnie bezrobocie (8 %). W Meksyku, podobnie jak w Chile respondenci wskazują na problem przestępstwa (27.5%), następnie zwracają na problem korupcji (14%) oraz sytuację polityczną (12%).Istnieją elementy wspólna dla krajów poddanych niniejszemu studium. Analizując Argentynę, Chile i Meksyk w okresie 2004-2018 zwraca uwagę fakt niskiego poczucia postrzegania instytucji państwa prawa (Wykres 1). Przekonanie o tym, że kraj jest tylko dla korzyści określonej grupy u władzy jest bardzo silne; w Meksyku blisko 90%, w Chile 75%, w Argentynie 82%.Wykres 1. Postrzeganie instytucji państwa: dla dobra grup władzy lub ogółu, 2004-2018

`