Jacek ZaleśnyWydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu [email protected] ID: https://orcid.org/0000-0002-8231-445421 czerwca br. Prezydent Republiki Kazachstan Kasym-Żomart Tokajew zatwierdził «Strategię Bezpieczeństwa Narodowego na lata 2021–2025». Strategia była rozpatrywana i przyjęta przez Radę Bezpieczeństwa pod przewodnictwem Pierwszego Prezydenta Republiki Kazachstan Nursułtana Nazarbajewa.Jest to kolejny dokument strategiczny podjęty w bieżącym roku, po «Narodowych Priorytetach Republiki Kazachstan do 2025 roku»[1], zmianie dekretu Prezydenta Republiki Kazachstan z dnia 15 lutego 2018 r. nr 636 «O zatwierdzeniu Strategicznego Planu Rozwoju Republiki Kazachstan do 2025 r. i utracie mocy obowiązywania niektórych dekretów Prezydenta Republiki Kazachstan»[2], «Koncepcji Rozwoju Zarządzania Państwowego w Republice Kazachstan do roku 2030»[3], zmianie uchwały Rządu Republiki Kazachstan z dnia 29 listopada 2017 r. Nr 790 «O zatwierdzeniu Państwowego Systemu Planowania w Republice Kazachstan»[4].Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Republiki Kazachstan określa średniookresową wizję zapewnienia bezpieczeństwa narodowego. Ustalono w niej główne zagrożenia, cele strategiczne i wskaźniki docelowe, zadania i wskaźniki wyników w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, a także kryteria realizacji bezpieczeństwa narodowego. Zawiera zaktualizowane koncepcyjnie podejście do ochrony kluczowych interesów narodowych państwa. Jako takie pozostają one niewzruszone. Strategię charakteryzuje prospektywiczność. Silnie jest osadzona w przekonaniu o wielonurtowym kształtowaniu stosunków zachodzących w Kazachstanie, że są one wyrazem nie tylko procesów mających miejsce wewnątrz państwa, w regionie, ale również w wymiarze globalnym, w tym – procesów zachodzących niezależnie od zaangażowania w nie Kazachstanu, tj. procesów, na które Kazachstan nie ma bezpośredniego wpływu, ale za to podlega ich następstwom. Strategia odzwierciedla kluczowe zmiany zachodzące na świecie i istotne z punktu widzenia interesów Kazachstanu. Koncentruje się na zdiagnozowaniu kluczowych wyzwań, które są spodziewane w ciągu najbliższych pięciu lat, minimalizowaniu wystąpienia ryzyk procesów niekorzystnych z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego i środkach wzmacniania korzystnych trendów. Jest też reakcją na dokonywane przez państwa regionu przeglądy/zmiany narodowych strategii bezpieczeństwa i próbą twórczego wpisania się w nowe regionalne wyzwania, wynikające z tego procesu. Tak, jak sytuacja międzynarodowa charakteryzuje się dynamicznymi zmianami, tak też wymusza ona regularne dostosowywanie się do nowo pojawiających się wyzwań i zagrożeń.W «Strategii Bezpieczeństwa Narodowego na lata 2021–2025» bezpieczeństwo narodowe definiuje się w w sposób holistyczny, odnosząc je do różnych aspektów stosunków społecznych składających się na ład ustrojowy. W tej samej płaszczyźnie stawia się bezpieczeństwo obywateli, społeczeństwa i państwa. Dowartościowanie dwóch pierwszych elementów (bezpieczeństwo obywateli, bezpieczeństwo społeczne) wynika z założeń ujętych w Strategii «Kazachstan - 2050» w postaci przeprowadzania modernizacji państwa odnoszącej się nie tylko do wymiaru politycznego, makroekonomicznego, ale także społecznego – obejmującej duże grupy społeczne. Także one mają być beneficjentami zachodzących zmian, co uznaje się za warunek niezbędny do zachowania stabilności ustrojowej, co wyrażane jest w maksymie: «Ludzie przede wszystkim» (Люди прежде всего). Akcentuje się nierozerwalny związek i współzależność bezpieczeństwa narodowego Republiki Kazachstanu ze zrównoważonym rozwojem społeczno-gospodarczym i społeczno-politycznym.W kontekście wyzwań, za kluczowe i trwałe wyzwanie uznaje się kontynuację pandemii koronawirusa. Jest ona zdarzeniem przełomowym z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i będzie wywoływała wpływ na całą nadchodzącą dekadę. Odnotowuje się, że pandemia i globalna recesja stworzyły „nową rzeczywistość”, radykalnie zmieniając podstawowy scenariusz rozwoju Kazachstanu. Zwraca się także uwagę na inne zagrożenia bezpieczeństwa biologicznego, które zakresem swego negatywnego oddziaływania obejmują całokształt stosunków zachodzących w państwie. Po drugie, wyzwaniem są zmiany technologiczne, radykalnie przekształcające gospodarkę, stosunki pracy, sferę społeczną, przestrzeń informacyjną i komunikację. Po trzecie, dostrzega się zjawiska kryzysowe na rynkach zagranicznych, które wpływają na sferę finansową i gospodarczą. Po czwarte, na bezpieczeństwo narodowe negatywny wpływ ma dalsza eskalacja napięcia na arenie globalnej i regionalnej.Strategia koncentruje się na zapewnieniu bezpieczeństwa w obszarze kapitału ludzkiego – przede wszystkim zwiększeniu potencjału intelektualnego narodu. Do podstawowych czynników bezpieczeństwa narodowego zaliczono rozwój zdrowia publicznego. Nie jest przypadkiem, że rozwój zdrowia publicznego, wraz z zapewnieniem bezpieczeństwa biologicznego, staje się jednym z głównych priorytetów Strategii. Jak pokazały światowe i krajowe doświadczenia w zwalczaniu pandemii, zapobieganie zagrożeniom w zakresie bezpieczeństwa medycznego i biologicznego jest bezwarunkowym priorytetem każdego państwa. Jego skuteczna realizacja warunkuje zdolność wypełniania innych funkcji państwa.Zapewnienie zdolności obronnych, promowanie interesów narodowych na arenie międzynarodowej należą do tradycyjnych obszarów bezpieczeństwa narodowego Republiki Kazachstan. Jednocześnie ich zawartość uległa poważnym zmianom, odzwierciedlając nowe wyzwania regionalne i globalne, w tym o innej naturze niż dotychczas, tj. hybrydowe i asymetryczne, wymagające innych zasobów i kompetencji niż zagrożenia znane dotychczas.Istotnej korekcie poddano wyzwania ekonomicznego bezpieczeństwa państwa. Zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego zależy od przejścia na model wzrostu odporny na wstrząsy zewnętrzne, perturbacje zachodzące u innych uczestników międzynarodowych stosunków gospodarczych, stymulującego produktywność i zwiększającego poziom zaawansowania technologicznego, tworzącego trwałe miejsca pracy o wysokiej produktywności oraz warunki do zwiększania dochodów ludności.Nie tracą na aktualności działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, stabilności systemu finansowego oraz minimalizacji zagrożeń w sferze transportu i tranzytu.Jednym z priorytetów jest bezpieczeństwo ekologiczne, obejmujące nie tylko ochronę ekosystemów, ale także gospodarowanie zasobami naturalnymi. Szczególne miejsce zajmuje bezpieczeństwo wodne kraju. Ze Strategii wynika, że konieczne jest systematyczne wzmacnianie prac na rzecz zapobiegania i minimalizowania skutków klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka. Wzgląd na bezpieczeństwo ekologiczne państwa wymusza dalsze redukowanie inwazyjnych środowiskowo inwestycji gospodarczych jako społecznie niepożądanych.W dziedzinie bezpieczeństwa informacji ważną rolę przypisuje się przeciwdziałaniu rosnącym cyberzagrożeniom, ochronie danych osobowych obywateli Kazachstanu, infrastruktury informacyjnej, obiektów strategicznych i ogólnie zwiększaniu bezpieczeństwa krajowej przestrzeni informacyjnej.Dla każdego obszaru priorytetowego opracowano mechanizmy prewencyjne i konkretne środki zapobiegania zagrożeniom. Zostaną one wdrożone poprzez Plan Działań w Zakresie Zarządzania Ryzykiem Bezpieczeństwa Narodowego, a także zostaną uwzględnione w projektach krajowych i innych dokumentach systemu planowania państwowego. Strategia zyskuje w pełni stosowaną wartość, określając konkretne wskaźniki docelowe dotyczące ochrony obywateli, środowiska, ograniczania zagrożeń w sferze społeczno-gospodarczej i dobrobytu ludności. Tworzony jest jednolity system wskaźników w oparciu o zaawansowane metody strategicznego zarządzania ryzykiem. Pozwoli to na prowadzenie operacyjnego monitoringu działań służących realizacji strategii, oceniając ich wpływ na stan bezpieczeństwa obywateli i państwa.Należy zakładać, że «Strategii Bezpieczeństwa Narodowego na lata 2021–2025» będzie ważnym punktem odniesienia dla organów władzy publicznej w bieżącej działalności. Świadczy o tym świadomość strategiczna władz państwowych i dotychczasowa praktyka realizacji polityk strategicznych, w tym Strategii «Kazachstan - 2050».[1] Zatwierdzone przez Prezydenta 26 lutego 2021 r.[2] Zatwierdzona przez Prezydenta 26 lutego 2021 r.[3] Zatwierdzona przez Prezydenta 26 lutego 2021 r.[4] Uchwalona przez Rząd 26 lutego 2021 r.Źródło zdjęcia: CC BY 2.0via Flickr
