Glosa do Tezy Kolegialnego Trybunału Okręgowego Meksyku o użyciu podpisu elektronicznego w przedmiocie amparo w czasie pandemii SARS-CoV-2, z dn. 25 czerwca 2021 r.dr Łukasz CzarneckiPandemia SARS-CoV-2 wpłynęła w znaczącym stopniu na kształtowanie relacji społecznych, ekonomicznych, oraz w obszarze prawa, zwłaszcza praw indywidulanych i ich ochrony. W Meksyku została opublikowana teza w przedmiocie amparo, które jest najważniejszym mechanizmem ochrony praw człowieka[1]. Instytucja amparo ma długie tradycje w historii prawnej Meksyku, albowiem została wprowadzona w pierwszej połowie XIX wieku. Ostatnio instytucja ta uległa reformie po nowelizacji Konstytucji w 2013 r., kiedy wprowadzono zasadę pro persona[2].Dnia 25 czerwca 2021 r. została wydana teza przez Trybunał Dziewiąty Okręgowy w Sprawach Karnych Pierwszego Obwodu (Noveno Tribunal Colegiado en Materia Penal del Primer Circuito) w sprawie amparo w czasie pandemii SARS-CoV-2.[3]Art. 3. ustawy amparo określa sposoby promowania pozwu amparo, które okazują się być ustne i opcjonalnie w formie drukowanej lub elektronicznej[4]. Jeżeli składający amparo zdecyduje się zrobić to w ostatni sposób, konieczne jest złożenie wniosku z wykorzystaniem technologii informatycznych, z wykorzystaniem certyfikowanego podpisu elektronicznego (tzw. FIEL, z języka hiszpańskiego). Jednak przy okazji zagrożenia zdrowotnego związanego z wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19) oraz zgodnie z decyzją ogólną 12/2020 Zgromadzenia Plenarnego Federalnej Rady Sądownictwa ustalono, że w organach jurysdykcyjnych przedstawienie roszczeń odbywałoby się wyłącznie za pośrednictwem Elektronicznego Systemu.Jednakże osoba pozbawiona wolności, z uwagi na jej bezbronność, w której się znajduje oraz, w stosownych przypadkach, ograniczona lub objęta zakazem korzystania ze środków informatycznych przez władze więzienne, ma wiele trudności z wykonaniem wymaganego od niej podpisu elektronicznego.Wymóg ten dotyczy umieszczenia podpisu w swoim zgłoszeniu, zwłaszcza jeśli robi to samodzielnie, mając zerową lub prawie zerową możliwość dostępu do komputera oraz internetu (niezbędne narzędzia do wejścia do tego systemu). W połączeniu z faktem, że technologia przekazu informacyjnego jest aktualizowana z dnia na dzień, korzystanie z podpisu elektronicznego jest niezwykle skomplikowane lub nawet nieosiągalne.Teza dotyczyła sytuacji, w jakiej znajduje się osoba osadzona w więzieniu, bez dostępu do internetu, w okresie zagrożenia pandemicznego. Sąd Okręgowy drugiej instancji kategorycznie oddalił roszczenie o pośrednią ochronę bez podpisu elektroniczny skarżącego, który był pozbawiony wolności; Sąd nie wyraził woli jego rozpatrzenia. Poparł decyzję w orzecznictwie P./J. 8/2019 (10a.) oraz dodał, że wyjątek, o którym mowa w artykule 15 ustawy amparo lub w art. 22 Konstytucji Politycznej Meksykańskich Stanów Zjednoczonych, nie został przyjęty. Skarżący, niezadowolony z odwołania, wniósł skargę kasacyjną do Kolegialnego Trybunału Okręgowego.Trybunał orzekł, że z uwagi na ochronę prawa dostępu do ochrony sądowej, w połączeniu z poszanowaniem zasady pro persona, jako podstawy ochrony godności ludzkiej, ustrój konstytucyjny musi dostosować się do nowych realiów. Wymóg, aby dokument prezentowany w portalu usług online był opatrzony podpisem elektronicznym, generowany w formie elektronicznej lub pisemnej, może naruszać to prawo. Wobec powyższego skarżący, pozbawiony wolności bez dostępu do niezbędnych środków przekazu telekomunikacyjnego, został pozbawiony prawa dostępu do ochrony sądowej.Kolegialny Trybunał Okręgowy postanowił, że w czasie zagrożenia zdrowotnego związanego z wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19) nie jest wykonalne wymaganie od skarżącego pozbawionego wolności, aby jego pozew o ochronę pośrednią prezentowaną za pomocą podpisu elektronicznego był podpisany certyfikowanym podpisem elektronicznym (FIEL), uwzględniając stanu szczególny, w jakiej się oskarżony znajduje oraz ograniczonej możliwości dostępu do komputera i Internetu.[1] Czarnecki L. 2020. Fenomen prezydenckiego system rządów w Meksyku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.[2] Czarnecki, L. 2019. O ewolucji amparo w Meksyku, Przegląd Konstytucyjny, 4: 58–75. ISSN: 2544-2031.[3] Sąd Dziewiąty Kolegium w Sprawach Karnych Pierwszego Obwodu (Noveno Tribunal Colegiado en Materia Penal del Primer Circuito), Tesis: I.9o.P. J/1 P (11a.), 25.06.2021 r. https://sjf2.scjn.gob.mx/detalle/tesis/2023288[4] Ley de Amparo, Reglamentaria de los Artículos 103 y 107 de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos DOF 2.0http://www.diputados.gob.mx/LeyesBiblio/pdf/LAmp_070621.pdf
